مهارتهای زندگی : خودآگاهی

مهارتهای ازدواج در بخش های آشنایی ، عشق ، انتخاب همسر ، نامزدی و زندگی مشترک قابل بحث و ارایه می باشد. اما پیش از آن باید از یک مهارت شناختی لازم برای زندگی صحبت کنیم که برای ورود به مباحث یاد شده ضروری است . یکی از مهارتهای زندگی داشتن خودآگاهی است. برای اینکه مشخص شود شما تا چه اندازه نسبت به خود ، آگاه هستید تمرین ذیل را انجام دهید.

تمرین :

1- بر روی کاغذ پنج ویژگی مثبت خود را یادداشت کنید.

2- پنج ویژگی منفی خود را یادداشت کنید.

3- پنج ویژگی مثبتی که ندارید و می خواهید داشته باشید ، یادداشت کنید.

شاید شما نسبت به ویژگیهای جسمانی خودتا ن آگاهی داشته باشید اما بعد از کمی تأمل می بینید که جواب دادن به سؤالات مطرح شده ، بسته به کارکرد مکانیزم های روانی و آشنایی شما با تمایلات ، گرایشات ، احساسات و انگیزه های خودتان می تواند ساده و یا بسیار دشوار باشد.

خودآگاهی عبارت است از شناخت فرد از خصوصیات ، نیازها ، خواسته ها، اهداف ، نقاط ضعف ، نقاط قوت ، احساسات ، ارزش و هویت خود است. فردی که دارای شناخت از خود است طبیعتاً به خود احترام می گذارد ( دارای عزت نفس است ) و توجه دیگران را نسبت به ادای احترام به خود جلب می کند. برای خود ارزش قائل است و بر این اساس به دیگران احترام می گذارد. وی می داند که چه چیزی در وی احساس خوبی ایجاد می کند و برای تجربه مجدد رویدادهای فرحبخش برنامه ریزی و تلاش می کند. خودآگاهی بر روی فرایند افکار ، احساسات و در نتیجه تولید رفتار کنترل داشته و خود ارزیابی صحیحی را از فرد باعث می شود.

برای اینکه خود را بشناسیم لازم است تا ابعاد و ویژگیهای انسان را مورد بررسی قرار دهیم . روانشناسان معتقدند که بشر موجودی روانی زیستی و اجتماعی است (BioPsychoSocial ) است . اگر این تعریف را اندکی گسترش دهیم به مدلی دست می یابیم که بر پایه آن انسان موجودی با پنج بعد تصور می شود که هیچ کدام از این ابعاد بر دیگری تقدم و برتری نخواهند داشت .

بعد اول : بعد جسمانی (Physical) . برخی از طریق ژنها منتقل می شود مانند رنگ چشم ، رنگ پوست ، قد ، وزن ، گردی صورت و ... برخی بر اثر حوادث و وقایع شکل می گیرد ، همچون کوتاهی پا ، لکنت زبان و...

اینکه چرا ما جذب برخی جنبه های جسمانی افراد می شویم و تمایل به وصلت با چنین اشخاصی داریم و یا از برخی افراد با ویژگیهای جسمانی خاص دوری می کنیم می تواند ریشه در تمایلات ناهشیار و ناخود آگاه ما داشته باشد که در جای مناسب به آن می پردازیم .

بعد دوم : بعد عقلانی (Mental ) . شامل قوای عقلی بوده و خود دارای مؤلفه های گوناگونی چون ، تفکر (Thinking) ، استدلال (Reasoning) ، نگرش ( Attitute) ، خلاقیت(Initiation ) و .... می باشد.

بعد سوم : بعد روانی (Psychological). این بعد با بعد عقلانی در ارتباط است . در این زمینه برای مثال می توان به آرام یا هیجانی بودن ، داشتن رفتار پرخاشگرانه ، بد دهنی ویا دست بزن داشتن ، داشتن بیماری خاص روانی مثلاً در مردان شک و ظن ( پارانویا ) و در زنان وسواس ، نحوه حل مسئله ، چگونگی مقابله با فشار های روانی و ... اشاره کرد.

بعد چهار : بعد اجتماعی ( social) . این بعد مواردی از قبیل قومیت و فرهنگ ، زبان ، رسوم و آئین (مثلاً آئین خواستگاری و حتی بصورت جزیی تر رژیم غذایی و پخت و پز ) ، تمکن مالی و اقتصادی مناسب و شرافتمندانه ( برای مثال توانایی داشتن یک زندگی مستقل یا همه خانه شدن با والدین ) ، میزان تحصیلات ، الگوهای رفتاری ، انتقال به شهر و محل زندگی همسر و ....

بعد پنجم : بعد معنوی ( Spiritual) . کامل کننده بعد مادی انسان است و به معنای داشتن چارچوب اعتقادی و جهان بینی خاص است .

بر این اساس پس از اینکه فرد در ابعاد مختلف خود را شناسایی کرد ، می تواند نسبت به شناخت افرادر دیگر در ابعاد فوق الذکر اقدام نماید . در رابطه با ازدواج ضروری است که کلیه عوامل بالا مورد ملاحظه و شناسایی قرار گیرند.توجه به بعدی خاص و نادیده گرفتن دیگر ابعاد می تواند آسیب زا باشد.  پژوهش ها نشان می دهند افرادی که از نقطه نظر ویژگیهای شخصیتی شباهت بیشتر با یکدیگر دارند احتمالا زندگی زناشویی موفق تری خواهند داشت .(کاتل و نسل رد ،1967)

نوشته شده توسط : نجمه نجف زاده ، کارشناس ارشد روانشناسی